گذرگاه سیزده

تنهایی شاید به اندازه عشق جان مایه َاصلی بسیاری از اشعار و ترانه ها بوده و به اندازه مرگ از آن دوری و اجتناب شده است. تنهایی مترادف با سیه روزی، تلخکامی و شوم بختی است. باید دانست که تنها بودن فقط به بی کس بودن باز نمی گردد . گاه ما در روابط غلط یا در میانهَ جماعت بیشتر احساس تنهایی می کنیم تا آن که به خود واگذاشته شویم. لذا کیفیت تعامل بین فردی و اجتماعی است که از ما در برابر تنهایی محافظت می کند نه کمیّت آن. البته باید توجّه داشت که توانایی کناره گزینی و با خود بودن موجب رشد و شکوفایی شخصیّت می شود و دانستن تفاوت میان مرارت تنهایی با شکوه یکه بودن از الزامات درک متعالی از معنای زندگی است. تنهایی با جدایی و فقدان مرتبط است که از ملازمان همیشگی مرگ و فرایند مردن محسوب می شوند. ترس از تنهایی یکی از اجزاء اصلی ترس از مرگ و از تجلیّات آن است و هر وضعیتی که به مثابه تهدیدی برای ایجاد جدایی و تنهایی باشد با ترس از مرگ همراه خواهد بود. در واقعیّت نیز همان گونه که یاسپرس به تنهایی ناشی از مرگ برای میرنده و بازمانده اشاره می کند رویارویی با مرگ در نهایت در تنهایی صورت می گیرد. انعکاس نمادین این امر در سنتّی در میان اسکیموها دیده می شد که در آن پس از برگزاری جشن جدایی ، سالمند رو به مرگ سوار بر قطعه یخی شناور با بستگان خود وداع می کرد و رهسپار اقیانوس بیکران می گشت تا در تنهایی بمیرد. در ساحت فلسفه وجودی مقابله با تنهایی نیز مانند مواجهه با مرگ یکی از امور غایی و تکالیف هستی مدارانه ی آدمی است. بیماری که با مرگ دست و پنجه نرم می کند به تدریج خود را دستخوش احساس انزوا و تنهایی می بیند. احساسی که با دوری جستن دیگران از او تشدید هم می شود. به خصوص در مواردی که واقعیّت بیماری و مرگ قریب الوقوع نیز از وی پنهان می گردد. جدایی پیش رو از دنیا و عزیزان به مثابه فقدانی درک می شود که احساس تنهایی را تعمیق می بخشد. تکنولوژی مدرن هم در این امر سهیم است. از سویی شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک در حالی که توهّم فناورانه با هم بودن را دامن می زنند، به تعمیق تنهایی درونی و بروز این تناقض منجر شده اند که ما در عین منزوی زیستن به جای با هم بودن فقط بیشتر در دسترس هستیم. از سوی دیگر پیشرفت های تکنولوژیک پزشکی نیز انزوای همراه مردن را از پدیده ای روان شناختی به معضلی اجتماعی تبدیل نموده زیرا مرگ را از محیط آشنای خانه به مکان بیگانه بیمارستان منتقل کرده است. امروزه یکی از کارکردهای بیمارستان ایفای نقش به عنوان محلی برای مردن است و بیشتر مرگ ها در انزوای اطاق های بیمارستانی صورت می گیرد. تنهایی به خودی خود داری اثرات زیان بار جسمی و روحی و مخلّ سلامتی است.افزایش شیوع بیماری های قلبی عروقی ، سکته، استرس ، کاهش قدرت حافظه و یادگیری ، وابستگی به الکل و مواد در افراد تنها بیشتر است. تنهایی مسری است و کسان نزدیک به فرد تنها خودشان هم تنهاترند. انزوای اجتماعی خطر میرایی را در زنان و مردان افزایش می دهد. سالمندان تنهایی که از نعمت دیدار عزیزان و نزدیکان بی بهره اند 50 درصد زودتر می میرند. در عین حال خودکشی هم در افراد تنها بیشتر دیده می شود. موضوع دیگر افزایش وقوع پدیده مرگ تنها(kodkushi) است که در کشورهایی مانند ژاپن جنبه عمومی و سراسری دارد. در این پدیده افراد در خلوت محل سکونت خود می میرند و جسد آن ها برای مدت ها نامکشوف می ماند. حکایت مرگ و تنهایی حتی با مرگ نیز خاتمه نمی یابد زیرا تازه پس از مرگ متوفی است که تنهایی بازمانده آغاز می شود و داستان ادامه دارد.......