تب مارک بازی؛ نشان رفاه یا مرغوبیت کالا؟

جامعه > شهری  - افرادی که به ثروت بیشتری در جامعه دسترسی داشتند برای متفاوت نشان دادن خود از وسایل و لباسهای با مارک های گران قیمت استفاده می کردندو به این ترتیب دیگر یک جنس مارکدار تنها یک کالای متفاوت با سایر کالاها نبود بلکه هویت ویژه ای پیدا کرده بود که می توانست سطح طبقاتی افراد را نشان بدهد .مارک و برند تجاری در ابتدا تنها یک نشانه برای متفاوت شدن یک کالای مشخص از سایر کالاها بود اما با گذشت زمان مارک هم در بافت جامعه بار معنایی جدیدی پیدا کرد برای مثال افرادی که به ثروت و قدرت بیشتری در جامعه دسترسی داشتند برای متفاوت نشان دادن خود از وسایل و لباسهای با مارک های گران قیمت استفاده می کردندو به این ترتیب دیگر یک جنس مارکدار تنها یک کالای متفاوت با سایر کالاها نبود بلکه هویت ویژه ای پیدا کرده  بود که می توانست سطح طبقاتی افراد را نشان بدهد .

صدیقه پاک بین ،عضو  انجمن طراحان لباس و پارچۀ ایران افرادی را که از لباس مارک دار استفاده می کنند به دو دسته تقسیم می کند:" عده ای هستند که این لباسها را دارای جنس خوب ، رنگ ، مدل و دوام خوبی می دانند و از نظر ثبات رنگ ، طرح چاپی ، تزئینات لباس هم آنها را خوب تشخیص می دهند. این افراد با دید باز  از مارک استفاده می کنند.اما عده ای هم هستند که به صرف اینکه بگویند" من از این برند استفاده می کنم " از یک مارک استفاده می کنند."

دکتر غلامحسین معتمدی ، روانپزشک معتقد است :" افراد دیگری  هم بدون داشتن ثروت و قدرت ممکن است از مارک استفاده کنند فقط برای آنکه بتوانند خود را به آن طبقه نسبت بدهند."

دکتر غلامحسین معتمدی  مسئلۀ علاقه و پیروی جوانان  را از مد به الگو پذیری و الگویابی از طرف آنها مرتبط می داند:"الگویابی تنها در جنس و لباس نیست ،در فکر و روح هم هست. مسئلۀ اصلی در این دوره برای جوان هویت است. تعیین ، شکل گیری و استحکام هویت .به همراه این هویت یابی ، مسئله استقلال خواهی جوانان است.این دو مسئله در هم تنیده شده است و به این وسیله هویت آنها پررنگ تر می تواند نشان داده شود."

دکتر معتمدی این الگویابی را به خودی خود منفی نمی داند و حتی الگویابی را تامین کنندۀ بخشی از نیازهای رشد، سازگاری و خودشکوفایی جوان می داند:" هر دوره ای رنگ و لعاب خودش را دارد و اقتضائات خود را می طلبد."

صدیقه پاک بین ، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا می گوید :"ما اگر طبق نیازهای جوانان نوع طراحی ، جنس و دوخت لباسها را عوض کنیم می توانیم تاثیر بگذاریم. در ایران لباسهای خوب هم داریم.بعضی تولیدیها کار خوبی دارند اما برای اینکه عرضۀ خوبی داشته باشند از مارکهای خارجی استفاده می کنند.در عین حال برندهای معروفی هم هستند که لباسشان خیلی جالب نیست ولی فقط به صرف استفاده از برند استفاده می شوند."

این طراح لباس پیشرفت در بخش پوشاک مردانه را خوب ارزیابی می کند:" برندهای خوبی در پوشاک مردانه داریم در حالی که در بخش پوشاک بچگانه و زنانه به این صورت نیست. بازار رقابتی خوبی می تواند ایجاد شود به طوری که لباسهای متفاوت در مغازه های نزدیک به هم باشد و این طور نشود که  همه ی مغازه ها لباسهای شبیه به هم داشته باشند."

دکتر معتمدی استفاده از مارک را همیشه با کیفیت پیوسته نمی داند و معتقد است:" برخی از افرادی که به الگوهای بسیار متفاوت روی می آورند یا خلإ فردی  و درونی دارند یا پیوندهای آنها با ارزشهای جامعه ضعیف است. یعنی این افراد در خانواده هایی تربیت شده اند که یا مبنای تربیتی روی استبداد رأی است که بچه طغیان می کند یا پدر و مادر غافل هستند و نیازهای او یعنی تعلق ، نیاز عاطفی و... را برآورده نمی کنند .تعلق وسواس گونه به مارک می تواند یک نوع علامت آسیب شناسی روحی باشد. این به معنی دیوانه بودن فرد نیست ."

طبق مواد 5و 6  قانون ساماندهی مد و لباس مصوب مجلس در دی ماه سال 85 وزارت بازرگانی مکلف است برای دسترسی عمومی و حمایت از تولید و فروش پارچه ها و پوشاک منطبق با الگوهای ایرانی-اسلامی ، نمایشگاههای عرضه فصلی مد و لباس و پوشاک برگزار نماید و همچنین برای حمایت از تولیدات داخلی با رعایت قانون مقررات صادرات و واردات مصوب سال 1372 و اصلاحات بعدی ، عوارض گمرکی ، بر واردات تجاری پوشاک و پارچه های خارجی وضع نماید به نحوی که امکان رقابت برای تولیدکنندگان داخلی فراهم گردد.این در حالی است که صدیقه پاک بین می گوید:"دولت هنوز حمایت خاصی که باید از انجمن نکرده است. انجمن باید عضو مرکز مُد باشد و در طراحی لباس و پارچه نقش داشته باشد.رابطۀ انجمن با دولت تا دوسال گذشته خوب بود ولی یک سال هست که هیچ ارتباطی بین دولت و  انجمن نیست. شاید برای اینکه در حال حاضر تشکیلات آنچنانی در مورد پوشاک و مد لباس وجود ندارد."

بدیهی است تا زمانی که نهادهای دولتی و مراکز فرهنگی زمینه ای برابر برای رقابت تولیدکنندگان ایرانی با خارجی فراهم نکنند و همکاری مناسبی بین نهادهای دولتی ، انجمن طراحان لباس و پارچۀ ایران و نهادهای تولیدی لباس بویژه لباس زنانه  بوجود نیاید صحبت کردن ازخلا موجود در زمینۀ پوشاک مناسب و متنوع برای تمام سلیقه ها در کشور به تنهایی نمی تواند نابسامانی موجود را  برطرف کند و نیاز به اقدامات جدی تری در این زمینه وجود دارد.