کودکان قربانیان خشونتهای اجتماعی

«جداری فروغی» حقوقدان:

باید امکانات فرهنگی لازم را برای پیشگیری از وقوع جرم کودک آزاری فراهم کرد.

«غلامحسین معتمدی» روانپزشک:

اعتیاد والدین و بهداشت روانی پایین آنها از عوامل اصلی کودک آزاری است.

روز- خارجی- خیابان انقلاب

زن با پیراهن و روسری قرمز گلدار و چادری مشکی رنگ که دور خودش پیچیده، در چهره خیابان نمایان است.

آتشدان کوچک دودگرفته ای در دست چپ دارد و  دست دیگرش بر مچ دختر زنجیر شده و او را با خود این طرف و آن طرف می کشاند.

دخترک با هر قدم زن، خیره طاسی مسی رنگ، آن را جلوی رهگذران می گیرد؛ چند سکه نقره فام در ته چشم های دختر بازیگوشی می کند.

سازمان بهداشت جهانی «هرگونه رفتار غیرطبیعی که منجر به آزار رساندن به خود و دیگران شود، آزار به صورت جسمی، جنسی، روانی و...» را «خشونت خانوادگی» نام نهاده است.

در این بین کودکان قربانیان اصلی «خشونت های خانوادگی» هستند. حدود دو قرن و نیم است که بشر به مفهوم «دوران کودکی» پی برده است . تا پیش از قرن هفدهم کودک را مانند بزرگسالان می پنداشتند و آنان به عنوان کالای باارزش اقتصادی برای والدین خود محسوب می شدند.

با پی بردن بشر به مفهوم «دوران کودکی»، مسئله ای به نام «کودک آزاری» مطرح شد: کودک آزاری جسمانی، روانی، جنسی و کودک آزاری ناشی از مسامحه که تمامی این اشکال کودک آزاری از اعضای خانواده یا نیروهایی خارج از خانواده مانند سیستم اقتصادی، سیاسی، حکومتی، آداب و رسوم، نگرش های فرهنگی، مذهبی، و... ناشی می شود.

صفحه حوادث- روزنامه انتخاب

تیتر خبر را می خوانی «محاکمه پدری که قصد فروش فرزندانش را داشت». زندگینامه دنیا را هم قبلا خوانده ای ماجرای دختری که به خاطر آزار و اذیت و شکنجه های پدر، مجبور به ترک خانه شد. آمار سازمان بهزیستی را به یاد می آوری، از هر 20 مورد کودک آزاری تنها یک مورد آن فاش می شود.

غلامحسین معتمدی روانپزشک و استاد دانشگاه در رابطه با علل کودک آزاری می گوید: در کنار عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، عوامل «روحی- روانی» و نابسامانی های عاطفی، نقش مهمی را در این زمینه ایفا می کند.

وی می افزاید: علاوه بر انواع شدید و تکان دهنده «کودک آزاری جسمی و جنسی»، نوع دیگری از کودک آزاری به نام «کودک آزاری نهفته» وجود دارد که به صورت بی توجهی به نیازهای کودکان، رشد و شکل گیری شخصیت و اعتماد به نفس آنها و به ویژه در جلوگیری از بروز خلاقیت آنها، خود را بروز می دهد که عامل فرهنگی و اجتماعی در این امر نقش برجسته تری را ایفا می کند.

این روانپزشک با توجه به بروز واکنش نابهنجاری عاطفی پدر و مادرانی که در کودکی مورد تهاجم فیزیکی، قرار گرفته اند، می افزاید: در برخی خانواده ها، خشونت زبان رایج و شیوه مسلط برقراری ارتباط است و بر همین اساس والدین به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه همان رفتاری را که در کودکی خود شاهد بودند بر فرزندان خویش اعمال می کنند.

وی با مهم تلقی کردن وضعیت فرزندانی که مورد این عمل ناشایست قرار می گیرند می افزاید: کودکانی که مشکل عقب ماندگی ذهنی و بیماری های ناتوان کننده دارند و یا پرجنب و جوش هستند بیشتر مورد خشم پدر و مادر و کودک آزاری قرار می گیرند.

معتمدی وجود احساسات متفاوت روحی در کودک را عامل مهمی در جلوگیری از افشای کودک آزاری تلقی می کند و می گوید: معنی کودک آزاری این نیست که این دسته از کودکان همیشه به طور دائم مورد آزار و شکنجه قرار می گیرند بلکه ممکن است کودک، گاه مورد محبت و گاه در معرض تهاجم و شکنجه قرار گیرد و به همین دلیل کودک برای از دست ندادن پایگاه عاطفی خود در خانواده سکوت می کند.

وی با اشاره به شیوع این مسئله در نواحی پرجمعیت شهری و محلات شلوغ و فقیرنشین می گوید: در این مناطق به دلیل اعتیاد والدین و بهداشت روانی پایین آنها این پدیده بسیار جدی تر خود را نمایان می کند.

این استاد دانشگاه در خصوص چگونگی درمان این معضل اضافه می کند: این گونه کودکان در ابتدا باید از خانواده متجاوز خود جدا شوند و به صورت جداگانه تحت درمان و مشاوره قرار گیرند و پدر و مادر آنها نیز به صورت جداگانه تحت درمان بیماری روانی و رفع مسائل دیگر قرار گیرند و در نهایت در جلسات مشترکی به صورت خانواده درمانی مورد درمان مشترک قرار گیرند.

«مسعود غفاری» روانشناس و استاد دانشاه نیز در این رابطه می گوید: برای درک این معضل باید بدانیم که همه انسانها بهنجار نیستند و می توانند نابهنجار، فرانابهنجار و گاهی نیز فرابهنجار دیده شوند پس پدر و مادر از این قاعده مستثنی نیستند. والد بهنجار  کسی است که به حال و آینده  فرزند خود می اندیشد و می کوشد شرایطی ایجاد کند که فرزندش  شاد، راضی و بی مشکل باشد.

این استاد دانشگاه اضافه می کند: والدینی که با بی توجهی، بی خبری و کم دانشی خود به آینده و حال فرزند خود نمی اندیشند و تنها با کودک برخورد عاطفی و احساسی دارند، والدین نابهنجار هستند.

وی می افزاید: پدران و مادران فرانابهنجار آنهایی هستند که با نقشه آگاهانه یا ناآگاهانه ولی با برنامه ریزی به خاطر رضایت مادی یا غیرمادی خود فرزندانشان را مورد آسیب های جسمی و روانی قرار می دهند. این والدین گاهی به حدی پیش می روند که به فرزندان خود تجاوز می کنند، آنها را می کشند یا اقدام به فروش کودکانشان می کنند.

«غفاری» در ادامه خاطرنشان کرد: پدیده کودک آزاری پیشینه تاریخی دارد. به عنوان نمونه دخترکشی در بین اعراب دوران جاهلیت به خاطر حفظ حیثیت پدر از موارد کودک آزاری است.

وی می افزاید: تربیت فرزندان به سلامت روانی و احساس مسئولیت والدین نیازمند است ولی متاسفانه بسیاری از مردم جامعه از آن برخوردار نیستند.

این روانشناس در رابطه با راهکارهای پیشگیری از گسترس معضل کودک آزاری می گوید: افراد باید بدانند آنگاه مجاز به صاحب فرزند شدن هستند که اطمینان داشته باشند فرزندشان از آنها بهتر خواهد زیست اما از آنجا که در این دوره چنین انتظاری را از بیشتر مردم نمی توان داشت باید به آنها آموخت که به فرزندان خود علاقه مند باشند.

یکی از راهکارهایی که برای جلوگیری از گسترش معضل کودک آزاری پیش بینی شده وضع قوانین حمایتی برای کودکان است.

«محمدعلی جداری فروغی» وکیل دادگستری و حقوقدان، در این رابطه می گوید: مطابق ماده 15 اعلامیه جهانی حقوق بشر «خانواده عنصر طبیعی و اساس اجتماع است و باید از پشتیبانی دولت و جامعه برخوردار باشد» بنابراین فرزندان که جزو اعضای خانواده هستند نیز بالطبع باید از حقوق متناسب برخوردار شوند.<